In hun ontwikkeling keken mbo-instellingen eerst naar zichzelf. Er kwam een hek om het territorium: dit is van ons! Het mijn en dijn werd gescheiden.
In de huidige tijd staat digitalisering nog aan het begin en is het van het grootste belang dat je over de schaduw van je eigen instelling heen gaat stappen. De vraag die zich dan aandient: wat is de juiste schaal? In mijn optiek is dat Brabant.

Innovatieve kracht ontwikkel je samen. Innovatie in het onderwijs gaat over verbeteren. Het is belangrijk bij innovatie dat je voortdurend bezig bent met verbeteren. Je weet aan de voorkant nog niet wat het aan de achterkant moet zijn.
ROC Tilburg heeft onvoldoende grootte om die innovatie goed te kunnen doen. Kennispact MBO Brabant zou daar een goed instrument voor moeten zijn. Op dit moment is Kennispact MBO Brabant nog sterk door subsidie gefundeerd, maar het moet een authentieke ontwikkeling worden van de instellingen zelf. Er moet een inhoudelijk gedreven motivatie achter zitten. Niet alleen ‘what’s in it for me’, maar ook ‘what’s in it for us’, want we hebben een grote groep te dienen. Er zijn veel mensen die via mbo-onderwijs hun toekomst vinden. Dat geeft een verantwoordelijkheid die we samen moeten nemen. We zijn verplicht het publiek geld dat hiervoor beschikbaar wordt gesteld, zorgvuldig uit geven. En dat betekent ook dat we niet overal hetzelfde wiel moeten uitvinden!
Essentieel is dan, dat we het ik-tijdperk ontstijgen. Daarin moeten we als bestuurder echt ‘believer’ zijn. Als je dat geloof niet hebt, kun je dergelijke ontwikkelingen niet voor elkaar krijgen.

Kennispact MBO Brabant is al een aantal jaren bezig, maar pas de laatste twee jaar komt er echt energie vrij. Die traagheid is een zorg. Twee partijen zijn eruit gestapt en dat irriteert me. De noodzaak wordt kennelijk nog niet écht gevoeld. Tegelijkertijd moet ik constateren dat ik zelf onderdeel uitmaak van die traagheid. Ook hier binnen mijn eigen instituut moet ik mensen overtuigen, dat ze de ruimte moeten pakken, ondanks de waan van de dag en de soms veronderstelde regelgeving. Intern wordt mij regelmatig gevraagd: mag dat? Ik begrijp dat wel, maar in mijn ogen moeten er juist bruisende werktafels ontstaan, die zich niet begrensd voelen door al te knellende afspraken.

Van het belang van samenwerking ben ik overtuigd geraakt toen ik voorzitter was van het Platform Subsidie bij de MBO Raad. Ik dacht: wat moet ik daar mee? Wat drijft ons nu? Daaruit kwam toen de slogan ‘Beroepen van morgen’. Dáar moeten we ons mee bezig houden, dáar moeten we echt gezamenlijk over nadenken!
Landelijk kreeg ik dit toentertijd niet voor elkaar. Ik hoop het meer van grond te krijgen in Brabant.
Hoe? Breng mensen bij elkaar die nieuwsgierig zijn en gretig zijn op ontwikkelingen. Vrijdenkers, die ‘out of the box’ durven gaan. De manier waarop we kwalificaties ontwikkelen is volstrekt achterhaald. We moeten af van de systematiek dat we kwalificatiedossiers ontwikkelen met het idee: na 8 jaar een eruit, de ander erin. Dat moet veel meer fluïde tot stand komen. Werkateliers zijn daar een voorbeeld van. Ambtelijke molens malen niet snel, maar we moeten wel meer toe naar een flexibeler systeem.

Waar gaan we naar toe?
In 2030 zie ik het mbo in een verzamelgebouw waar verschillende disciplines samenkomen en waar geen grenzen zijn tussen bedrijfsleven, instellingen en onderwijs. Er komen initiatieven om bedrijfsopleidingen beter van de grond te krijgen. Het mbo heeft veel te bieden. Wij hebben een prachtige infrastructuur en coalities, waarin het bedrijfsleven kennis deelt. Kennis is echter niet meer de kracht en de basis waarop wij een alleenrecht hadden. Die gedachte is achterhaald. Wij zullen nadrukkelijk de samenwerking met het bedrijfsleven moeten zoeken. Juist dat leven lang ontwikkelen zou namelijk wel eens de sleutel kunnen zijn om Kennispact MBO Brabant de echte plek te geven die nodig is.
Op dit moment denkt de provincie Brabant na over een glasvezelring, een infrastructuur die de regio’s vooruit kan helpen. Het gaat over de grens heen van afzonderlijke regio’s. In Kennispact MBO Brabant hebben we gekozen voor karakteristieke regio’s, door bepaalde regio’s een broedplaats te laten zijn van ontwikkelingen waar we gezamenlijk profijt van kunnen hebben. Als we daartoe in staat zijn, dan kan Kennispact MBO Brabant ook de infrastructuur bieden die nodig is om mkb’ers te bereiken door onze faciliteiten voor ze open te stellen.
En daarbij moeten mbo-instellingen zich blijven onderscheiden. Ze worden soms gezien als een vanzelfsprekendheid, een soort nutsvoorziening die er altijd wel zal zijn. Zo vanzelfsprekend is dat echter niet. Geen enkele identiteit is compleet en lang houdbaar. De mbo-instellingen moeten zich naar de toekomst richten op mkb’ers, die zich gekend willen voelen en die nieuwsgierig zijn naar morgen.

Kennispact MBO Brabant is het verbindende element. Het moet geen instituut worden of juridische entiteit, maar het moet uitdragen dat verbinden meer oplevert dan zelf zaken op willen pakken. Daar is een type mens voor nodig die van nature nieuwsgierig is naar de dag van morgen, met een ontwikkelende drive en met een gezonde gretigheid. En die vooral ook de verbinding maakt naar de student. Er wordt veel te veel óver de student gesproken dan mét de student. En juist die student moet zelf ook nieuwsgierigheid ontwikkelen!

De minister heeft onlangs zijn klauwen gezet in de creatieve opleidingen. Ik doe een beroep op mijn collega’s om veel meer samen af te stemmen in welke omvang we bepaalde opleidingen gaan opzetten. Laten we samenwerkingscolleges beginnen, waarbij we ook samen met studenten de ideale school bedenken voor een opleiding, zonder één enkele belemmering. Frank en vrij. Wat is de ideale omgeving? Hoe verbinden we dat met de buitenwereld? Dan gaan we dat sámen opzetten. Zoals op dit moment daadwerkelijk gebeurt met de kunstopleiding van KWIC en Tilburg. Kracht uit tegenstellingen halen en ze zien als nieuw beginpunt. Niet te snel loslaten, maar doorzetten en gaan voor de lange adem.

Voor het slagen van Kennispact MBO Brabant is meer onderling vertrouwen nodig. Vertrouwen in het feit dat we samen de som der delen zijn, het egotijdperk voorbij!